Voluit buitenspelen: thuis en in de buurt!


Het buitenspeelonderzoek (K&S, 2019) toont aan dat het aantal kinderen dat buitenspeelt flink gedaald is sinds de jaren tachtig. Herinner jij je nog hoe jij als kind buiten speelde? We frissen jullie geheugen op: zonder zorgen in de bomen klimmen, in de plassen springen, kampen bouwen en uren rondzwerven. Voor velen van jullie was dit gewoon jullie kindertijd. Tijden zijn veranderd, dit vraagt voor veel ouders en grootouders extra aandacht om buitenspelen de plek te geven die het verdient. Als (groot)ouder heb je dus een unieke rol te spelen in dit buitenspeelverhaal.

Het al dan niet hebben van een eigen tuin of buitenruimte is één ding. Maar het inzetten op het stimuleren van meer buiten zijn kan op veel meer vlakken gebeuren. Hoe ga jij om met de beweegvrijheid van jouw kind? Hoe vaak ga jij mee naar buiten met jouw kind? Welk aanbod voorzie jij en welke keuzes kan jouw kind zelf maken als het aankomt op zijn eigen vrije tijd?






HOE SPEELDE JIJ ALS KIND BUITEN? KLOM JE IN BOMEN? SPRONG JE IN PLASSEN? BOUWDE JE KAMPEN? DOET JOUW KIND DIT VANDAAG OOK?

Spel door de jaren heen

Een vaste richtlijn hoe vaak kinderen ‘moeten’ buitenspelen bestaat niet. Buitenspelen is niet voor elk kind even belangrijk aangezien kinderen geen identieke wezens zijn: hun noden en behoeften verschillen , hun drijfveren en interesses zijn zeer gevarieerd, hun karakter zijn niet te vergelijken. Daarom zal ook de mate waarin ze buitenspelen en de manier waarop ze dat doen, verschillen. Er kan geen recept geschreven worden over de mate en de aard van het buitenspelen die voor een bepaald kind op een bepaalde leeftijd in een bepaalde omgeving en sociale context nodig is.

Er kunnen wel indicatoren ontwikkeld worden omtrent de nood aan lichaamsbeweging: bij kinderen is een uur matige tot intense lichaamsbeweging nodig voor de ontwikkeling en de gezondheid.

Dus de mate en de manier waarop ze buitenspelen verandert, maar ook de manier van toezicht houden verandert doorheen de jaren. We verklaren hiernaast wat het verschil in spelen en in toezicht is doorheen de levensjaren van het kind. 

Kinderen 0 tot 4

Heel jonge kinderen hebben nog veel toezicht nodig. Ze ontdekken graag via hun zintuigen, waardoor we soms voorzichtig moeten zijn. Maar in een veilige situatie kan je ze gerust laten ontdekken. Op een veilig plekje komen ze tot rust en worden hun zintuigen geprikkeld.

Een baby verkent en onderzoekt de wereld met zijn zintuigen: rondkijken, bewegen, proeven, luisteren. Hij grijpt, rolt, draait en wordt stap voor stap meester over zijn lichaam. Hij raakt steeds meer vertrouwd met de wereld om zich heen. Voor een baby is de buitenomgeving stimuleren en prikkelend: al liggend op een dekentje op het gras van kan hij nieuwe dingen horen en zien.

Een peuter kan uren de omgeving exploreren door rond te kijken, te lopen en stappen door het huis, de tuin of het park. Op deze leeftijdd doen ze voor het eerst alsof-spelletjes waarmee ze de wereld van de volwassenen nabootsen. Alle soorten materiaal buiten worden gebruikt als constructiemateriaal. Ga als (groot)ouder mee in de fantasie van de kinderen.

Kinderen 4 tot 6

Kleuters worden steeds zelfstandiger, maar hebben nog onvoldoende begrip van gevaar. In een omgeving die voor het kind vertrouwd is, kan je als ouder gerust van op een afstand toekijken. Ze vinden speelplekken waar veel ontdekkingsmogelijkheden zijn veel fijner en veel avontuurlijker dan kant-en-klare speeltuigen. Ze zoeken materialen waar ze hun eigen creativiteit en fantasie in kunnen gebruiken.

Ze hebben nood aan keuzevrijheid en een ongedwongen karakter. Het kind is zelf in staat te beslissen of hij gaat spelen en op welke manier. Dit wil niet zeggen dat het kind niet gestimuleerd of uitgedaagd kan worden.

Ze beleven plezier aan spelen, zowel in wild als rustig spel. Als ze iets passiever aan het spelen zijn dan kan je nog altijd zien of ze plezier hebben aan hun houding of mimiek. 

Ze staan in twee werelden. De dagelijkse wereld en de fantasiewereld zijn tegelijkertijd aanwezig en het kind weet dit. Kleuters beseffen dat, wanneer ze spelen, het niet echt is.

De grens tussen arbeid en spel is niet altijd duidelijk te maken. Voor hen is spelen en dus ontwikkelen een fulltimejob.

Kleuters worden gekenmerkt door een enorme exploratiedrang en doen alsof-spelletjes zijn nog steeds heel populair. Het constructiespel van de vorige leeftijdsklasse ontwikkelt zich verder. Regelspel komt tot ontwikkeling. Ze hechten heel veel waarde aan regels. Dit bevordert de sociale ontwikkeling. Verder kunnen ze samen spelen met anderen terwijl hiervoor enkel parallelspel zichtbaar was.

Kinderen 6 tot 12

Deze kinderen willen hun motorische grenzen verleggen en ze hebben nood aan duidelijke regels. Ze spelen graag in de buurt van hun eigen huis. Vanaf 9 jaar willen ze zelfstandiger de buurt intrekken. Het concept ‘ontmoeting’ wordt steeds belangrijker. Ze zoeken een ‘hangplek’ of willen verder de buurt in naar een voetbalveld of een park. Maak als ouder goede afspraken, maar gun jouw kind deze vrijheid. Bij deze leeftijdsklasse komen bewegingsspelletjes vaak voor zoals badmintonnen, skateboarden,...Ze kunnen er zelfs zo gefascineerd door raken dat het uitgroeit tot een hobby. Ze spelen veel samen en er komt associatief spel, waarbij ze samen bezig zijn zonder doel of taakverdeling. Ook coöperatief spel komt meer voor, waarbij ze hun doelen en activiteiten op elkaar afstemmen. 

Kinderen ouder dan 12

Ook voor oudere kinderen is ‘buiten zijn’ deugddoend en een must. Ze willen samen voetballen, skaten, fietsen,... Voor hen zijn het manieren om hun energie kwijt te kunnen. Een goede uitlaatklep voor stress en spanning. Bovendien vinden ze het leuk om hun krachten met leeftijdsgenoten te meten. 



Word een échte buitenspeel(groot)ouder!

Een buitenspeel(groot)ouder...

  • Toont en vertelt dat buitenspelen belangrijk is.
  • Creëert buitenspeeltijd in de dagelijkse routine en plant de vrijetijd niet helemaal vol met activiteiten. Elk kind heeft recht op vrijetijd en de daarbijhorende verveling. Uit verveling ontspruiten de beste speelimpulsen.
  • Gaat op zoek naar mogelijkheden voor een uitdagend stukje park of buitenruimte, of een rommelige tuinhoek.
  • Ontdekt wat het kind leuk en uitdagend vindt.
  • Wordt niet boos als het kind vuile of kapotte knieën en broeken heeft.
  • Geniet zelf ook van buiten spelen! Kinderen imiteren en gaan jouw gedrag kopiëren.
  • Betrekt buren, vriendjes of familie in het spel. Zien spelen, doet spelen!
  • Probeert veel op stap te gaan, te voet of met de fiets. Op deze manier leert het kind verkeersinzicht.
  • Maakt goede afspraken over schermtijd.
  • Past de kleren van het kind aan op de weersomstandigheden. Slecht weer bestaat niet, enkel slecht aangepaste kledij.
  • Weet dat blauwe plekken en schaafwonden part of the deal zijn. Risico's leren inschatten, hoort bij ontwikkeling.
  • Kan situaties goed inschatten en laat zich niet overmeesteren door angst.

Tips om buitenspelen te stimuleren

We willen jullie graag inspireren met enkele handige tips om het buitenspelen van je kind te stimuleren. Voel je natuurlijk vrij om er je eigen draai aan te geven voor jouw uniek kind. 

  • Bied onverwachte materialen aan om buiten mee te spelen zoals doeken, touwen, kartonnen dozen. Kinderen kunnen nieuw materiaal in hun spel tot alles omtoveren.
  • Speel zelf mee! Het kan kinderen echt een duwtje in de rug geven en stimuleren om vaker buiten te komen. Het is voor zowel je kind en als voor jezelf heel leuk en versterkend voor de band tussen ouder en kind.
  • Limiteer de schermtijd op televisie, tablet of telefoon. Met de resterende vrije tijd kunnen ze buiten spelen en hun fantasie de vrije loop laten gaan. Tips over hoe om te gaan met schermtijd vind je op de website van Kind & Gezin.
  • Maak goede afspraken welke kleren speelkleren zijn en welke niet. Leg speelkeren op een aparte plek. Zorg voor schoenen die makkelijk aan en uit te doen zijn of tegen een stootje kunnen.
  • Houdt je kind niet zo van wilde spelletjes? Zoek dan samen een rustig plekje waar jouw kind kan tekenen of lezen. Of maak samen een moestuin waar jouw kind zijn gang kan gaan.
  • Vind jij je buurt niet speelvriendelijk? Ga in gesprek met het gemeentebestuur, denk samen na over verandervoorstellen zoals speelstraten.


Als er niets is om over na te denken, begint een kind te fantaseren. De beste speelideeën ontstaan vanuit verveling!

Nood aan inspiratie?

Speelidee!

We verzamelden voor jullie heel wat leuke speelideetjes om thuis uit te testen. 
Van gigazeepbellen maken in de tuin, tot zoeken naar regnewormen in het stadspark. 

Neem snel een kijkje tussen al onze video's, of download één van de speelfiches om zelf mee aan de slag te gaan! 

 



GROOTOUDERTIJD

Hoe beleven kleinkinderen de tijd die ze met hun grootouders doorbrengen? Kind & Samenleving vroeg het aan 30 kleuters in de derde kleuterklas. En die vertelden vol enthousiasme over hun grootouders. Resultaten en inspiratie kan je hier downloaden.

SPORT- EN SPELKOFFERS

Zin om nieuw speelmateriaal te verkennen? Je kan per provincie sport- en spelkoffers uitlenen. Een sport- en spelkoffer is een compacte set van gevarieerd materiaal waarmee je een namiddagvullend programma kan opstellen. Meer informatie vind je via GezinsSportVlaanderen.

SPELEN IN DE VOORTUIN

Kind & Samenleving lanceerde een inspiratiebundel rond spelen in de voortuin. De voortuin is de ideale maat om de buurt te ontdekken: dicht bij huis en toch kunnen de ouders een oogje in het zeil houden. Met een beetje geluk zijn er ook vriendjes in de buurt en kan je ook in hun voortuin spelen. 

BEVRIJD DE SPEELTIJGER (K&S)

Je kan hier de heerlijke speelposter van Kind & Samenleving gratis downloaden. Daarmee willen ze kinderen uitdagen om wat vaker 'rond te spoken.' Want buiten spelen is zo waardevol voor kinderen en voor de hele samenleving. 


SPEEL-EET-BELEEFBOS

Een speel-eet én beleefbos? Dat is een plek waar speelbos gecombineerd wordt met voedselbos. Zo worden speelbosjes voorzien van robuuste klimbomen, maar je kan er ook sneukelhagen vinden!

CHECKLIST - De Boom In

Kinderen willen buiten spelen, diertjes zoeken, in de bomen klimmen en kampen bouwen en nog veel meer... De Boom In stelde een Checklist samen van 50 bos-aardige dingen die je gedaan moet hebben voor je 12de! Geniet van het avontuur en de natuur. 

GEOCACHEN

Wist je dat er miljoenen doosjes verstopt zitten over de hele wereld? Geocachen is een spel waarbij je op zoek gaat naar ‘caches’ die door andere spelers verstopt zijn. Aan de hand van de coördinaten of met de app ga je op zoek naar de locatie en zoek je daar naar het verstopte doosje.  Natuurpunt verzamelde er al een hele hoop! 

SPEELKAART

Heeft jouw gemeente een eigen speelkaart? Trek er dan op uit en ontdekt heel wat nieuwe plekjes. Enkele leuke voorbeelden zijn Brussel | Nijlen | Sint-Niklaas 


SPELEN IN EIGEN TUIN

Het project 'Spelen in eigen tuin' daagt ouders en kinderen uit om van hun eigen tuin een avontuurlijk speelterrein te maken. Met concrete werkvormen en veel ideeënfiches!

SNUIT! - Natuurpunt

Natuurpunt verzamelde heel wat leuke natuurlijke speelideetjes voor jullie. Snuister eens rond in hun aanbod en trek er op uit! 

 

BELEEF HET BOS - Bos+

Zin om gewoon eens het bos in te gaan? Op zoek naar leuke weetjes over bossen of een leuk bosspel? Op deze pagina van BOS+ vind je kant-en-klare spelen in én over het bos. 

SPEELIDEE.BE - VDS

De Vlaamse Dienst Speelpleinwerk biedt je heel wat inspiratie en uitgewerkte speelideetjes. Ga aan de slag met de uitgewerkte fiches of zet volop in op het nadoen van één van hun filmpjes! Pret verzekerd. 


MEET-JE-MET-EEN-DIER

Kan jij sneller zigzaggen dan een stekelbaars, beter flapperen dan een roodborstje, sneller graven dan een das? Download Meet je met een Dier en ga de strijd aan in 12 spannende uitdagingen! 

TRAGE WEGEN

Trage wegen vormen een belangrijk onderdeel van het gemeentelijke speelweefsel: het zijn zowel verbindingen naar speelplaatsen als plekken om op te spelen en te verblijven.  Gebruik jij ze al om je veilig te verplaatsen?

BUITENBEENTJES

Met dit kaartspel wordt een tocht een toffe activiteit voor ieder kind. Door de opdrachten speel, kwebbel en tuimel je door de natuur en laat je je fantasie de vrije loop. Kindvriendelijk wandelen ten top! #buitenmetdiebeentjes

BOERPLAY

Even een frisse neus halen? Lekker buitenspelen en bewegen met vriendjes en genieten van de frisse buitenlucht. Bij Boerplay verzamelden ze allerlei buitenspeeltips die je thuis of in de buurt kunt doen.


Waarom 365 dagen buitenspelen?

Sinds het laatste Buitenspeelonderzoek in 2019, uitgevoerd door Kind&Samenleving, spelen er 37% minder kinderen buiten dan in 2008. Vooral meisjes en kinderen en jongeren in stedelijke buurten zijn daarvan het grootste slachtoffer. 

Hoog tijd dus om werk te maken van dat buitenspelen en buiten zijn! 
Maar waarom is buitenspelen nu net zo belangrijk?  

Lees meer